Foxwolde
Foxwolde is een oud buurschap, oorspronkelijk liggend “onder de clockeslagh” van Roden, d.w.z. dat het deel uitmaakte van het kerspel Roden. In de Middeleeuwen hoorde het hele westelijke beekdal vanaf Hoogkerk tussen het Peizerdiep en de Roderwolderdijk ook tot het buurschap Foxwolde. Aan het begin van de 18e eeuw kwam de grens tussen Roderwolde en Foxwolde te liggen langs de Olle Laon, de weg die leidt vanaf het huis Mensinga naar het Peizerdiep.
De geschiedenis van het zuidelijke gedeelte van Foxwolde, de Kleibosch, het Tichelwerk en het omliggende gebied is van oudsher bepaald door de aanwezigheid van potklei in de ondergrond.
De Kleibosch en Het Tichelwerk
Foxwolde vanaf de Wehorst tot Roderwolde. Kaart 3 in: M.J. Versfelt en M. Schroor, De Franse kaarten van Drenthe en de noordelijke kust (1811-1813), 2001.
Aan- en afvoerwegen (rood) en sloten (blauw) gegraven t.b.v. de tichelindustrie in de Leemdobben.
In de volksmond heet het De Kleibosch, eigenaar het Drentse Landschap hanteert een eigen moderne spelling.
In het vroege voorjaar kleurt de Kleibosch bovengronds wit van de bosanemonen.
In de ondergrond van de Kleibosch zit een dikke laag potklei, die zich, behalve voor het bakken van bakstenen en dakpannen, uitstekend leent voor boetseerklei. (foto J. Battjes)
Potklei is licht grijsgroen van kleur, aan de oppervlakte soms ook geelbruin met gele en bruine roestvlekken. Dieper in de grond is de potklei bijna zwart. (foto Lia Snoek)
Schilderij van David Teniers met zeventiende- eeuwse tichelwerk (midden) met droogschuur (links) en turfschuur (voor). Op de voorgrond worden de rauwe stenen eerst te drogen gelegd. De vormer met zijn ploeg is links voor aan het werk.
Tot in de twintigste eeuw veranderde het ambacht van de steenbakker weinig. Op deze foto de vormploeg. (foto overgenomen van www.ouwe-sijl.nl)
Ook vloertegels, estrikken, werden in de ovens in de Kleibosch gebakken. Deze zijn gevonden door J. Ensing. (foto’s J. Battjes)
Restant van oud afvoerkanaal langs de Hemdijk (foto Lia Snoek).
Tot het midden van de 17e eeuw werd potklei gewonnen in de Leemdobben. Niet alle gebruikers hebben de tichelgaten weer netjes dichtgegooid. (foto Lia Snoek)
Ticheldobben in de Leemdobben (foto E. Houting).
Op meerdere plaatsen in de Kleibosch hebben in de Middeleeuwen steenovens gestaan, o.a. op de plaats waar nu de boerderij het Tichelwerk staat. Deze foto dateert uit de jaren voor de verbouwing van het Tichelwerk. (foto Beeldbank van het Drents Archief)
In 1988 werd het Tichelwerk aangekocht door het Drents Landschap en grondig gerestaureerd. (foto Beeldbank van het Drents Archief)
Resultaat: het Tichelwerk na de verbouwing. (foto L. Snoek)
Terug naar boven